Witamina A (AKSEROFTOL > RETINOL czyli witamina biologicznie czynna A1 i KAROTEN czyli prowitamina A)– rozpuszczalna w tłuszczach – w organizmie zwierzęcym powstaje z prowitaminy A czyli karotenu. Przyspiesza regenerację nabłonków i reguluje przemiany w wątrobie i tkankach. Jej niedobór powoduje brak adaptacji oka do widzenia w ciemności, czyli „nocną ślepotę”(jest to witamina niezbędna do regeneracji czerwieni wzrokowej), także rozmiękczanie rogówki, wysuszanie i rogowacenie, choroby błon śluzowych oczu. Mogą też pojawiać się zmiany chorobowe w oskrzelach i drogach rodnych, oraz zaburzenia przewodu pokarmowego.
Witamina występuje w takich produktach jak: wątroba, nerki, jajka, marchew oraz w owocach i warzywach o żółtym i pomarańczowym zabarwieniu. W lecznictwie stosowana w postaci naturalnej (tran) i syntetycznej.
Nadmiar witaminy A powoduje: demineralizację kości, wapnienie innych tkanek, upośledzenie ultrafiltracji w kłębuszkach nerkowych.
Witamina D3 (CHOLEKALCYFEROL) – rozpuszczalna w tłuszczach – jest jedną z witamin przeciwkrzywiczych z grupy D, które regulują w organizmie gospodarkę fosforanową i wapniową, wpływają na wykorzystanie wapnia z pokarmu. Zarówno witamina D2 (ergokalcyferol) jak i D3 (cholekalcyferol) powstaje w organizmie z prowitamin pod wpływem promieniowania nadfioletowego. Głównym objawem niedoboru witaminy w organizmie jest krzywica i tężyczki.
Najbogatszym źródłem witaminy D3 jest tran, ale zawierają ją też ryby: sardynki, śledź, łosoś, makrela.
Witamina E (TOKOFEROL) – rozpuszczalna w tłuszczach – ma działanie wzmacniające system immunologiczny, jej niedobory powodują kłopoty z układem rozrodczym, zanik jąder i mogą być powodem utraty zdolności do zapłodnienia, a także są powodem zmian w krwinkach czerwonych.
Witaminy z tej grupy mogą być syntetyzowane wyłącznie przez rośliny. Występują w sałacie, olejach, kiełkach pszenicy, kukurydzy, warzywach.
Witamina K (MENACHINON) – rozpuszczalna w tłuszczach – do grupy witamin K należy także witamina K1 (filochinon). Witaminy z tej grupy uczestniczą w syntezie białkowych czynników krzepnięcia krwi, uczestniczą w prawidłowym formowaniu kości. Brak objawia się skazą krwotoczną i krwawieniami.
Witaminy syntetyzowane są przez rośliny i drobnoustroje (m.in. bakterie jelitowe). Zawiera je np. kapusta, szpinak, wątroba, olej sojowy.
Witamina C (KWAS ASKORBINOWY ) – rozpuszczalna w wodzie – jest to pochodna glukozy, chroni różne substancje przed utlenianiem, jest aktywatorem wielu enzymów. Głównym objawem jej niedoboru są owrzodzenia i krwawienia dziąseł. Mogą też pojawić się krwawienia do tkanki podskórnej i okostnej. Rany goją się długo i mają skłonność do zakażeń wtórnych, odporność na zakażenia jest zmniejszona. Widoczne jest rogowacenie i złuszczanie nabłonków, skóra przypomina tarkę. Mogą wystąpić zaburzenia wapnienia kości i wchłaniania żelaza.
Głównym źródłem witaminy są warzywa i owoce (zwłaszcza cytrusowe) spożywane na surowo.
Witamina P (RUTYNA, eskulina) – rozpuszczalna w wodzie – niedostatki tej witaminy objawiają się kruchością naczyń krwionośnych, wzrostem ich przepuszczalności, co prowadzi do krwotoczności.
Źródłem witaminy jest: gryka, papryka, owoce cytrusowe, ruta, czarny bez.
Witamina B1 (TIAMINA) – rozpuszczalna w wodzie – jest niezbędna do przemiany węglowodanów (cukrów) i związanej z tym funkcji wielu tkanek i narządów. Przy jej niedoborach dochodzi do uszkodzenia tkanki nerwowej, czego następstwem jest zapalenie wielonerwowe, nerwobóle, niedowłady, tężyczki, brak apetytu, luźne stolce i wymioty.
Źródłem witaminy są m.in.: drożdże, orzechy, mięso wieprzowe i baranie, ryby, kasze, mleko w proszku, ziarna zbóż i produkty zbożowe z grubego przemiału.
Witamina B2 (RYBOFLAWINA) – rozpuszczalna w wodzie – bierze udział w przemianie białek, zmniejsza zaburzenia nerwowo-mięśniowe. Jej niedobór powoduje zahamowanie wzrostu, obrzęk kończyn, głowy i okolic uszu, a także zwiększa podatność na zaburzenia neurologiczne.
Źródłem witaminy są m.in.: drożdże, nerki, wątroba, mleko i jego przetwory, jajka, makrela.
Witamina B6 (PIRYDOKSYNA) – rozpuszczalna w wodzie – niezbędna do przemian białkowych. Jej niedobór powoduje zaburzenia przemiany białek, zapalenie wielonerwowe, zmiany chorobowe skóry i łysienie.
Witamina jest syntetyzowana przez rośliny i bakterie jelitowe. Występuje w drożdżach, fasoli, jajkach, kiełkach pszenicy, mięsie.
Witamina B12 (KOBALAMINA ) – rozpuszczalna w wodzie – bierze udział w tworzeniu białych i czerwonych krwinek, przez to często określana jest jako czynnik przeciwanemiczny. Brak jej objawia się w postaci anemii złośliwej, spowodowanej głównie złym wchłanianiem witaminy.
Jej źródłem są nerki, wątroba, śledzie, jajka, mleko. Syntetyzowana jest także przez bakterie przewodu pokarmowego.
Kwas pantotenowy (witamina B5) – rozpuszczalny w wodzie – bierze udział w przemianach energetycznych węglowodanów i tłuszczów. Zapewnia prawidłowy wzrost i funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, bierze udział w budowie komórek. Wspomaga budowę naskórka, wpływa na porost i kolor włosów. Jego brak objawia się łuszczeniem, rogowaceniem, zaburzeniami w wytwarzaniu barwnika włosów i zaburzeniami neurologicznymi, zahamowaniem wzrostu, niedoczynnością nadnerczy, zaburzeniami czynności przewodu pokarmowego, chwiejnym chodem.
Znaleźć możemy go w drożdżach, wątrobie, nerkach, jajkach, a także jest syntetyzowany przez bakterie przewodu pokarmowego.
Cholina (organiczna zasada azotowa, zwana witaminą B8) – rozpuszczalna w wodzie – wraz z inozytolem wchodzi w skład lecytyny, zapobiega odkładaniu się tłuszczów w wątrobie i ułatwia im drogę do komórek oraz zapobiega osadzaniu się cholerterolu w ściankach żył. Pomaga w wydalaniu z organizmu toksyn i nagromadzonych leków. Niedobory prowadzą do stłuszczenia wątroby, co w konsekwencji prowadzi do jej marskości. Pogarsza się działalność mózgu i pamięć.
Inozytol (zwany witaminą B9) – rozpuszczalny w wodzie – zmniejsza ilość cholesterolu we krwi, wraz z choliną wchodzi w skład lecytyny, bierze udział w metabolizmie tłuszczów i cholesterolu, działa uspokajająco, przyspiesza procesy mózgowe.jest niezbędny w przekazywaniu bodźców nerwowych.
Niedostateczna jego ilość powoduje zahamowanie wzrostu, kłopoty z laktacją u karmiących suk, zmniejszenie perystaltyki jelit.
Syntetyzowany jest przez bakterie jelitowe. Jego źródłem jest mózg, serca wołowe, żołądki, nerki, śledziona i wątroba, a także kiełki pszenicy.
Kwas foliowy (witamina z grupy B) – rozpuszczalny w wodzie – niezbędny w procesie krwiotwórczym zachodzącym w szpiku kostnym. Jego niedobory powodują nieżyty przewodu pokarmowego, długotrwałe, luźne stolce, niedokrwistość i anemię, wypadanie włosów, powstawanie ognisk martwicy w mięśniach.
Występuje w drożdżach, wątrobie, zielonych jarzynach, a także syntetyzowany jest przez bakterie przewodu pokarmowego.
Witamina H (BIOTYNA, zwana tez wit. B7) – rozpuszczalna w wodzie – jest składnikiem wielu enzymów, które biorą udział w przemianach białek, węglowodanów i tłuszczów. Uśmierza bóle mięśniowe, utrzymuje zdrowy wygląd skóry. Opóźnia siwienie i przeciwdziała łysieniu. Niedobór powoduje suche zapalenie skóry, łojotok, bóle mięśni. Występuje spadek ciężaru ciała i okresowe kulawizny. Przy zbyt małych ilościach witaminy H w organizmie pojawiają się zaburzenia owłosienia. Skóra łatwo ulega stanom zapalnym, głównie w miejscach słabo owłosionych, takich jak pachwiny i pachy.
Witamina głównie syntetyzowana jest przez bakterie jelitowe. Występuje w wątrobie, drożdżach, mleku żółtku jaja. Białko surowego jaja, a właściwie zawarta w nim awidyna utrudnia wchłanianie biotyny.
Witamina PP (KWAS NIKOTYNOWY, niacyna) – rozpuszczalna w wodzie – zapewnia prawidłową barierę ochronną błon śluzowych – jej brak powoduje szczernienie języka, zapalenia skóry z łuszczeniem się naskórka, niekiedy nawet z martwicą. Język staje się zaczerwieniony i bolesny, może być także popękany. Zwierzę jest nerwowe, wykazuje brak koncentracji i kojarzenia. Występują zaburzenia czynności przewodu pokarmowego.
Źródłem witaminy są drożdże, wątroba, mięso, niektóre jarzyny, zboże.
Nienasycone kwasy tłuszczowe (znane też jako witamina F) – kwas linolenowy (Omega 3 lub n-3), oraz kwas linolowy (Omega 6 lub inaczej n-6). Są cennymi składnikami błon komórkowych, zapobiegają nadmiernej utracie wody przez skórę. Ich niedobory w diecie są najbardziej niebezpieczne u osobników młodych, mogą prowadzić do zaburzeń rozwoju centralnego układu nerwowego i siatkówki oka. U osobników starszych ich niedobór powoduje przewlekłe choroby skóry, zwyrodnienie nerek, dysfunkcje układu rozrodczego, choroby naczyniowo-sercowe, znaczny spadek odporności oraz skłonność do procesów zapalnych i alergicznych, a nawet do nowotworów. Kwasy te są zalecane jako dodatek przy leczeniu schorzeń skóry na tle alergicznym, grzybiczym, bakteryjnym, przy wspomaganiu leczenia wyłysień o podłożu hormonalnym, wpływają łagodząco na świąd i pozwalają łagodniej przejść zwierzęciu przez okres linienia.
Występowanie: kwas linolenowy – siemię lniane; kwas linolowy – olej słonecznikowy, sojowy, z wiesiołka i ogórecznika lekarskiego.
Ważne jest zachowanie optymalnych proporcji obu kwasów.
Magnez – poprawia metabolizm organizmu, działa uspokajająco na układ nerwowy.
Występuje w roślinach strączkowych, produktach zbożowych z grubego przemiału, warzywach zielonych.
Miedź – potrzebna do wytwarzania krwinek czerwonych, bierze udział w tworzeniu kości.
Występuje w wątrobie, warzywach i owocach.
Kobalt – potrzebny do tworzenia witaminy B12.
Występuje powszechnie więc nie zdarza się jego brak. Zawierają go m.in. wątroba, nerki i sledziona.
Fosfor – jest składnikiem budulcowym głównie kości i zębów, ale także i mięśni, mózgu i płynów ustrojowych. Jego zapotrzebowanie jest ściśle uzależnione od zapotrzebowania na wapń, wspólnie zapobiegają zaburzeniom w budowie układu kostnego u młodych osobników, ograniczają możliwość wystąpienia krzywicy, u osobników starych wspomagają gospodarkę mineralną organizmu.
Występuje w produktach spożywczych zarówno pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego.
Wapń – ściśle związany z fosforem. Wchodzi w skład kości, zębów, płynów organicznych (przez co śladowo wpływa na pracę serca i mięśni, oraz bierze udział w krzepnięciu krwi). Jego niedobór prowadzi do rozmiękczenia kości oraz zachwiania niektórych procesów biochemicznych. Wraz z fosforem zapobiega zaburzeniom w budowie układu kostnego u młodych osobników, ogranicza możliwość wystąpienia krzywicy, u osobników starych wspomaga gospodarkę mineralną organizmu.
Występuje głównie w mleku i produktach mlecznych, jajkach, kościach.
Inulina – należy do grupy prebiotyków, czyli nie trawionych składników pokarmu, które w naturalny sposób zwiększają liczbę pożytecznych bakterii w przewodzie pokarmowym, czyli bifidobakterii (m.in. odpowiedzialnych za wytwarzanie witamin z grupy B, oraz substancji hamujących wzrost bakterii szkodliwych). Wpływa to korzystnie na stan zdrowia i kondycję psa.
Występuje w cykorii (jako cukier zapasowy), można ją znaleźć także w czosnku, pszenicy, cebuli.
Opracowanie: H. Kabała |
Stojące uszy, to duży problem zwłaszcza dla początkujących hodowców, Wystawianie psa z taką wadą z góry skazane jest na niepowodzenie. Nawet jeśli poza nią nie ma innych błędów. Dlatego też zachęcam – "pomóżmy" trochę uszom, by były załamane.