Żywienie – rola witamin

Zdrowie naszych milusińskich w ogromnym stopniu zależy od prawidłowego żywienia. Spróbuję nieco przybliżyć znaczenie niektórych składników pokarmowych dla psa. Warto jednak pamiętać, że zarówno brak określonej witaminy (awitaminoza), niedobór witamin (hipowitaminoza,), jak też i nadmiar witamin w organizmie (hiperwitaminoza) jest szkodliwy. Witaminy z grupy B są także wytwarzane przez bakterie jelitowe, a więc utrzymanie należytej flory bakteryjnej jelit także wpływa na stan zdrowia zwierzęcia…

Witamina A (AKSEROFTOL > RETINOL czyli witamina biologicznie czynna A1 i KAROTEN czyli prowitamina A)– rozpuszczalna w tłuszczach – w organizmie zwierzęcym powstaje z prowitaminy A czyli karotenu. Przyspiesza regenerację nabłonków i reguluje przemiany w wątrobie i tkankach. Jej niedobór powoduje brak adaptacji oka do widzenia w ciemności, czyli „nocną ślepotę”(jest to witamina niezbędna do regeneracji czerwieni wzrokowej), także rozmiękczanie rogówki, wysuszanie i rogowacenie, choroby błon śluzowych oczu. Mogą też pojawiać się zmiany chorobowe w oskrzelach i drogach rodnych, oraz zaburzenia przewodu pokarmowego.
Witamina występuje w takich produktach jak: wątroba, nerki, jajka, marchew oraz w owocach i warzywach o żółtym i pomarańczowym zabarwieniu. W lecznictwie stosowana w postaci naturalnej (tran) i syntetycznej.
Nadmiar witaminy A powoduje: demineralizację kości, wapnienie innych tkanek, upośledzenie ultrafiltracji w kłębuszkach nerkowych.

Witamina D3 (CHOLEKALCYFEROL) – rozpuszczalna w tłuszczach – jest jedną z witamin przeciwkrzywiczych z grupy D, które regulują w organizmie gospodarkę fosforanową i wapniową, wpływają na wykorzystanie wapnia z pokarmu. Zarówno witamina D2 (ergokalcyferol) jak i D3 (cholekalcyferol) powstaje w organizmie z prowitamin pod wpływem promieniowania nadfioletowego. Głównym objawem niedoboru witaminy w organizmie jest krzywica i tężyczki.
Najbogatszym źródłem witaminy D3 jest tran, ale zawierają ją też ryby: sardynki, śledź, łosoś, makrela.

Witamina E (TOKOFEROL) – rozpuszczalna w tłuszczach – ma działanie wzmacniające system immunologiczny, jej niedobory powodują kłopoty z układem rozrodczym, zanik jąder i mogą być powodem utraty zdolności do zapłodnienia, a także są powodem zmian w krwinkach czerwonych.
Witaminy z tej grupy mogą być syntetyzowane wyłącznie przez rośliny. Występują w sałacie, olejach, kiełkach pszenicy, kukurydzy, warzywach.

Witamina K (MENACHINON) – rozpuszczalna w tłuszczach – do grupy witamin K należy także witamina K1 (filochinon). Witaminy z tej grupy uczestniczą w syntezie białkowych czynników krzepnięcia krwi, uczestniczą w prawidłowym formowaniu kości. Brak objawia się skazą krwotoczną i krwawieniami.
Witaminy syntetyzowane są przez rośliny i drobnoustroje (m.in. bakterie jelitowe). Zawiera je np. kapusta, szpinak, wątroba, olej sojowy.

Witamina C (KWAS ASKORBINOWY ) – rozpuszczalna w wodzie – jest to pochodna glukozy, chroni różne substancje przed utlenianiem, jest aktywatorem wielu enzymów. Głównym objawem jej niedoboru są owrzodzenia i krwawienia dziąseł. Mogą też pojawić się krwawienia do tkanki podskórnej i okostnej. Rany goją się długo i mają skłonność do zakażeń wtórnych, odporność na zakażenia jest zmniejszona. Widoczne jest rogowacenie i złuszczanie nabłonków, skóra przypomina tarkę. Mogą wystąpić zaburzenia wapnienia kości i wchłaniania żelaza.
Głównym źródłem witaminy są warzywa i owoce (zwłaszcza cytrusowe) spożywane na surowo.

Witamina P (RUTYNA, eskulina) – rozpuszczalna w wodzie – niedostatki tej witaminy objawiają się kruchością naczyń krwionośnych, wzrostem ich przepuszczalności, co prowadzi do krwotoczności.
Źródłem witaminy jest: gryka, papryka, owoce cytrusowe, ruta, czarny bez.

Witamina B1 (TIAMINA) – rozpuszczalna w wodzie – jest niezbędna do przemiany węglowodanów (cukrów) i związanej z tym funkcji wielu tkanek i narządów. Przy jej niedoborach dochodzi do uszkodzenia tkanki nerwowej, czego następstwem jest zapalenie wielonerwowe, nerwobóle, niedowłady, tężyczki, brak apetytu, luźne stolce i wymioty.
Źródłem witaminy są m.in.: drożdże, orzechy, mięso wieprzowe i baranie, ryby, kasze, mleko w proszku, ziarna zbóż i produkty zbożowe z grubego przemiału.

Witamina B2 (RYBOFLAWINA) – rozpuszczalna w wodzie – bierze udział w przemianie białek, zmniejsza zaburzenia nerwowo-mięśniowe. Jej niedobór powoduje zahamowanie wzrostu, obrzęk kończyn, głowy i okolic uszu, a także zwiększa podatność na zaburzenia neurologiczne.
Źródłem witaminy są m.in.: drożdże, nerki, wątroba, mleko i jego przetwory, jajka, makrela.

Witamina B6 (PIRYDOKSYNA) – rozpuszczalna w wodzie – niezbędna do przemian białkowych. Jej niedobór powoduje zaburzenia przemiany białek, zapalenie wielonerwowe, zmiany chorobowe skóry i łysienie.
Witamina jest syntetyzowana przez rośliny i bakterie jelitowe. Występuje w drożdżach, fasoli, jajkach, kiełkach pszenicy, mięsie.

Witamina B12 (KOBALAMINA ) – rozpuszczalna w wodzie – bierze udział w tworzeniu białych i czerwonych krwinek, przez to często określana jest jako czynnik przeciwanemiczny. Brak jej objawia się w postaci anemii złośliwej, spowodowanej głównie złym wchłanianiem witaminy.
Jej źródłem są nerki, wątroba, śledzie, jajka, mleko. Syntetyzowana jest także przez bakterie przewodu pokarmowego.

Kwas pantotenowy (witamina B5) – rozpuszczalny w wodzie – bierze udział w przemianach energetycznych węglowodanów i tłuszczów. Zapewnia prawidłowy wzrost i funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, bierze udział w budowie komórek. Wspomaga budowę naskórka, wpływa na porost i kolor włosów. Jego brak objawia się łuszczeniem, rogowaceniem, zaburzeniami w wytwarzaniu barwnika włosów i zaburzeniami neurologicznymi, zahamowaniem wzrostu, niedoczynnością nadnerczy, zaburzeniami czynności przewodu pokarmowego, chwiejnym chodem.
Znaleźć możemy go w drożdżach, wątrobie, nerkach, jajkach, a także jest syntetyzowany przez bakterie przewodu pokarmowego.

Cholina (organiczna zasada azotowa, zwana witaminą B8) – rozpuszczalna w wodzie – wraz z inozytolem wchodzi w skład lecytyny, zapobiega odkładaniu się tłuszczów w wątrobie i ułatwia im drogę do komórek oraz zapobiega osadzaniu się cholerterolu w ściankach żył. Pomaga w wydalaniu z organizmu toksyn i nagromadzonych leków. Niedobory prowadzą do stłuszczenia wątroby, co w konsekwencji prowadzi do jej marskości. Pogarsza się działalność mózgu i pamięć.

Inozytol (zwany witaminą B9) – rozpuszczalny w wodzie – zmniejsza ilość cholesterolu we krwi, wraz z choliną wchodzi w skład lecytyny, bierze udział w metabolizmie tłuszczów i cholesterolu, działa uspokajająco, przyspiesza procesy mózgowe.jest niezbędny w przekazywaniu bodźców nerwowych.
Niedostateczna jego ilość powoduje zahamowanie wzrostu, kłopoty z laktacją u karmiących suk, zmniejszenie perystaltyki jelit.
Syntetyzowany jest przez bakterie jelitowe. Jego źródłem jest mózg, serca wołowe, żołądki, nerki, śledziona i wątroba, a także kiełki pszenicy.

Kwas foliowy (witamina z grupy B) – rozpuszczalny w wodzie – niezbędny w procesie krwiotwórczym zachodzącym w szpiku kostnym. Jego niedobory powodują nieżyty przewodu pokarmowego, długotrwałe, luźne stolce, niedokrwistość i anemię, wypadanie włosów, powstawanie ognisk martwicy w mięśniach.
Występuje w drożdżach, wątrobie, zielonych jarzynach, a także syntetyzowany jest przez bakterie przewodu pokarmowego.

Witamina H (BIOTYNA, zwana tez wit. B7) – rozpuszczalna w wodzie – jest składnikiem wielu enzymów, które biorą udział w przemianach białek, węglowodanów i tłuszczów. Uśmierza bóle mięśniowe, utrzymuje zdrowy wygląd skóry. Opóźnia siwienie i przeciwdziała łysieniu. Niedobór powoduje suche zapalenie skóry, łojotok, bóle mięśni. Występuje spadek ciężaru ciała i okresowe kulawizny. Przy zbyt małych ilościach witaminy H w organizmie pojawiają się zaburzenia owłosienia. Skóra łatwo ulega stanom zapalnym, głównie w miejscach słabo owłosionych, takich jak pachwiny i pachy.
Witamina głównie syntetyzowana jest przez bakterie jelitowe. Występuje w wątrobie, drożdżach, mleku żółtku jaja. Białko surowego jaja, a właściwie zawarta w nim awidyna utrudnia wchłanianie biotyny.

Witamina PP (KWAS NIKOTYNOWY, niacyna) – rozpuszczalna w wodzie – zapewnia prawidłową barierę ochronną błon śluzowych – jej brak powoduje szczernienie języka, zapalenia skóry z łuszczeniem się naskórka, niekiedy nawet z martwicą. Język staje się zaczerwieniony i bolesny, może być także popękany. Zwierzę jest nerwowe, wykazuje brak koncentracji i kojarzenia. Występują zaburzenia czynności przewodu pokarmowego.
Źródłem witaminy są drożdże, wątroba, mięso, niektóre jarzyny, zboże.

Nienasycone kwasy tłuszczowe (znane też jako witamina F) – kwas linolenowy (Omega 3 lub n-3), oraz kwas linolowy (Omega 6 lub inaczej n-6). Są cennymi składnikami błon komórkowych, zapobiegają nadmiernej utracie wody przez skórę. Ich niedobory w diecie są najbardziej niebezpieczne u osobników młodych, mogą prowadzić do zaburzeń rozwoju centralnego układu nerwowego i siatkówki oka. U osobników starszych ich niedobór powoduje przewlekłe choroby skóry, zwyrodnienie nerek, dysfunkcje układu rozrodczego, choroby naczyniowo-sercowe, znaczny spadek odporności oraz skłonność do procesów zapalnych i alergicznych, a nawet do nowotworów. Kwasy te są zalecane jako dodatek przy leczeniu schorzeń skóry na tle alergicznym, grzybiczym, bakteryjnym, przy wspomaganiu leczenia wyłysień o podłożu hormonalnym, wpływają łagodząco na świąd i pozwalają łagodniej przejść zwierzęciu przez okres linienia.
Występowanie: kwas linolenowy – siemię lniane; kwas linolowy – olej słonecznikowy, sojowy, z wiesiołka i ogórecznika lekarskiego.
Ważne jest zachowanie optymalnych proporcji obu kwasów.

Magnez – poprawia metabolizm organizmu, działa uspokajająco na układ nerwowy.
Występuje w roślinach strączkowych, produktach zbożowych z grubego przemiału, warzywach zielonych.

Miedź – potrzebna do wytwarzania krwinek czerwonych, bierze udział w tworzeniu kości.
Występuje w wątrobie, warzywach i owocach.

Kobalt – potrzebny do tworzenia witaminy B12.
Występuje powszechnie więc nie zdarza się jego brak. Zawierają go m.in. wątroba, nerki i sledziona.

Fosfor – jest składnikiem budulcowym głównie kości i zębów, ale także i mięśni, mózgu i płynów ustrojowych. Jego zapotrzebowanie jest ściśle uzależnione od zapotrzebowania na wapń, wspólnie zapobiegają zaburzeniom w budowie układu kostnego u młodych osobników, ograniczają możliwość wystąpienia krzywicy, u osobników starych wspomagają gospodarkę mineralną organizmu.
Występuje w produktach spożywczych zarówno pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego.

Wapń – ściśle związany z fosforem. Wchodzi w skład kości, zębów, płynów organicznych (przez co śladowo wpływa na pracę serca i mięśni, oraz bierze udział w krzepnięciu krwi). Jego niedobór prowadzi do rozmiękczenia kości oraz zachwiania niektórych procesów biochemicznych. Wraz z fosforem zapobiega zaburzeniom w budowie układu kostnego u młodych osobników, ogranicza możliwość wystąpienia krzywicy, u osobników starych wspomaga gospodarkę mineralną organizmu.
Występuje głównie w mleku i produktach mlecznych, jajkach, kościach.

Inulina – należy do grupy prebiotyków, czyli nie trawionych składników pokarmu, które w naturalny sposób zwiększają liczbę pożytecznych bakterii w przewodzie pokarmowym, czyli bifidobakterii (m.in. odpowiedzialnych za wytwarzanie witamin z grupy B, oraz substancji hamujących wzrost bakterii szkodliwych). Wpływa to korzystnie na stan zdrowia i kondycję psa.
Występuje w cykorii (jako cukier zapasowy), można ją znaleźć także w czosnku, pszenicy, cebuli.

Opracowanie: H. Kabała

Żywienie psa

Żywienie psa jest bardzo ważnym elementem. Wpływa na jego prawidłowy rozwój, zdrowie i dobre samopoczucie.
Przy karmieniu psa należy pamiętać o kilku ważnych zaleceniach:
– Szanuj strefę prywatności swojego psa.
– Nigdy nie przeszkadzaj mu w czasie jedzenia i nie rozpraszaj jego uwagi.
– Niech w spokoju i bez stresów spożyje pokarm.
– Miski przeznaczone na karmę i wodę powinny być ustawione w cichym, spokojnym miejscu.
– Używaj miski, której twój pies nie może z łatwością przewrócić. Pamiętaj by mieć oddzielne miskę na wodę i pokarm.
– Staraj się karmić psa o tych samych porach.
– Nie karm psa na każde żądanie, bo to spowoduje jego otyłość…

Pies musi mieć zapewniony stały dostęp do świeżej wody. Pies potrzebuje dziennie około 1 litra wody na każde 4 kg ciała. Np. szetland ważący 8 kilogramów potrzebuje, więc około 2 litrów wody dziennie. Szczególnie zwracaj uwagę by pies miał pełną miskę wody po powrocie z długiego spaceru.
Nie karm psa resztkami ze stołu.
Czy psu można podawać kości? Można, tyle że z umiarem. Psy uwielbiają kości, jednak ich nadmiar często doprowadza do zaparć i trudności z wypróżnianiem. Przeznaczoną dla psa kość należy koniecznie obgotować lub sparzyć. Nie powinno się psu podawać kości drobiowych, gdyż są one zbyt kruche, łatwo się łamią, ich ostro zakończone końce mogą powodować zadławienia lub wbijać się w gardło.
Nagła zmiana pokarmu może doprowadzić do rozstroju żołądka i wpłynąć negatywnie na zachowanie psa.
Zapotrzebowanie pokarmowe psa nigdy nie jest tak duże jak w okresie szczenięcym. Do 7 miesiąca życia należy karmić szczeniaka 3 razy dziennie, potem przejść do podawania dwóch lub jednego posiłku.
Odpowiedni pokarm to taki, który pies je chętnie, po którym ma brunatny, stały stolec, lśniącą sierść i sprężystą skórę.

Podstawowe składniki żywieniowe:

BIAŁKO
Konieczne do prawidłowego wzrostu zwierzęcia i rozwoju tkanki mięśniowej Białko jest podstawowym budulcem wszystkich tkanek. Włosy, skóra, paznokcie i mięśnie składają się niemal wyłącznie z białka. W organizmie psa znajdują się tysiące różnych białek, zbudowanych z mniejszych cząsteczek zwanych aminokwasami, a każde z nich ma szczególną funkcję. Niektóre aminokwasy mogą być syntetyzowane przez organizm psa, inne muszą być dostarczone w pokarmie.
Dobrymi źródłami białka w karmach dla zwierząt są mięso, jaja, ryby, podroby, przetwory mleczne i drożdże.

WĘGLOWODANY
Dostarczają energii i wspomagają trawienie. Węglowodany są zbudowane z cukrów prostych, dwucukrów i wielocukrów. Stanowią one dla organizmu łatwo dostępne źródło energii. Zapas energii przechowywany jest w postaci glikogenu.
Dobrymi źródłami węglowodanów w karmach dla zwierząt są zboża – ryż, kukurydza i pszenica.

TŁUSZCZE
Energia dla organizmu oraz zdrowie skóry i okrywy włosowej. Tłuszcze i znajdujące się w nich niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (istotne składniki tłuszczy) są bardzo ważne dla zdrowia zwierzęcia. Stanowią one główne źródło energii w pokarmie psa i wpływają korzystnie na jego smak. Biorą wreszcie udział we wchłanianiu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Dobrymi źródłami tłuszczy w karmach dla zwierząt są tłuszcze zwierzęce, oleje roślinne oraz produkty uboczne mięsa i drobiu

WITAMINY
Konieczne do dobrego widzenia, wzrostu kości i wydajnego metabolizmu. Wszystkie reakcje zachodzące w organizmie psa odbywają się przy udziale witamin, które pełnią w nich funkcję katalizatorów. Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach, a każda pełni ściśle określone funkcje. Na przykład, jeśli pies przetnie sobie łapę, jedna z witamin ułatwia krzepnięcie krwi, inna bierze udział w naprawie uszkodzenia. Ponieważ trudno jest zbilansować w pokarmie witaminy pochodzące ze źródeł naturalnych tak, aby zaspokoiły zapotrzebowanie zwierzęcia, często są one dodawane do karmy.
Dobrymi źródłami witamin w karmach dla zwierząt są dodatki witaminowe, przetwory mleka, warzywa, wątroba, nerki, drożdże i zboża.

WŁÓKNO (BŁONNIK)
Jest to związek organiczny, zawarty przede wszystkim w węglowodanach.
Błonnik umożliwia prawidłową drożność (pejelit), a jego nieobecność lub choćby niedobór jest przyczyną większości problemów związanych z zaparciami. Zapewnia właściwą perystaltykę jelit, jego niedobór może powodować problemy z zaparciami lub biegunkami.
Dobrymi źródłami włókna w karmach dla zwierząt są zboża – ryż, kukurydza, pszenica oraz produkty pochodzenia roślinnego.

ZWIĄZKI MINERALNE
Wzmacniają zęby i kości. Niektóre związki mineralne stanowią budulec pewnych struktur organizmu, takich jak kości i zęby. Wpływają też na gospodarkę płynami, a więc na przykład na objętość krwi. Związki mineralne są niemal niezniszczalne i nie ulegają rozkładowi w czasie przetwarzania surowców, natomiast ich wchłanianie z przewodu pokarmowego jest czasem utrudnione. Pamiętaj, że za duże ilości związków mineralnych są trujące. Podobnie jak w przypadku witamin, trudno właściwie je zbilansować wykorzystując jedynie źródła naturalne, wiele karm zawiera je więc w postaci dodatków. Dobrymi źródłami związków mineralnych w karmach dla zwierząt są dodatki mineralne, ryby, mięso, wątroba, przetwory mleka, zboża i mączka kostna.

PLUSY I MINUSY SUCHEJ KARMY
-sucha karma jest tak zbilansowana, że nie powinna być szkodliwa
-dobre suche karmy są bogatsze w wiele składników i witamin
-dobra dla tych właścicieli, którzy nie mają czasu na przygotowywanie domowych posiłków dla psa
-są różne rodzaje – dla dużych/małych psów, dla odpowiednich ras, dla szczeniaków i dorosłych, dla chorych psów itd.
-może spowodować biegunkę
-może być przyczyną alergii
-właściciela może przerazić cena suchej karmy, pamiętajmy – im większe opakowanie tym bardziej ekonomiczne! i tak: dzienna porcja suchej karmy dla szetlanda kosztuje od 2,7zł/dzień do 4,50zł/dzień (w zależności od firmy)
-pies jedzący suchą karmę nie przytyje
-tanie karmy posiadają pewne kuszące dodatki ale niekoniecznie są dobroczynne dla psiaków

PLUSY I MINUSY KARMY PRZYGOTOWYWANEJ WŁASNORĘCZNIE
-zły dobór składników może spowodować biegunkę
-może nie posiadać odpowiednich proporcji składników odżywczych
-chory pies chętnie je gotowane jedzenie, dobrze przygotowane mu nie zaszkodzi
-może być przyczyną alergii.
-cena dziennej porcji gotowanego jedzenia: 1 średnia marchewka ok 0,50zł + 1 średnia pietruszka ok. 0,50zł + udko z kurczaka ok 2zł + ryż + woda i prąd/gaz do ugotowania (ceny mogą być zróżnicowane w zależności od sklepu lub pory roku)
-pies jedzący gotowane jedzenie może łatwo przytyć

Co do łączenia suchej karmy z gotowanym jedzeniem zdania są podzielone i u właścicieli i u weterynarzy.
Powinniśmy spróbować dać psu wybór. I nie martwmy się, ze pies jest wybredny. Może mu zwyczajnie nie smakować podane jedzenie. Spójrzmy na siebie – nie wszyscy ludzie lubią wątróbkę czy szpinak.

Artykuł powstał na podstawie informacji i artykułów znalezionych w Internecie.

Opracowanie: Katarzyna Szulc

Zobacz: rola witamin