Szczepienie i odrobaczanie

Wszystkim nam, zarówno hodowcom jak i nowym właścicielom zależy na tym, żeby nasze szczenięta były zdrowe i bezpieczne. Aby zapewnić im dobry start i uchronić przed chorobami w dorosłym życiu nie możemy zapominać o koniecznej profilaktyce.
Niestety jest to trudne, ponieważ w różnych książkach spotykamy się z różnymi teoriami, także lekarze mają często odmienne poglądy na ten temat i w pewnym momencie nie wiadomo już, co jest prawdą a co nie i często bardziej z braku wiedzy niż ze złej woli, nieświadomie narażajmy swoje psy na niebezpieczeństwo zachorowania. Można się także spotkać z tak dziwnymi informacjami na temat odrobaczania i szczepienia jak te, że np. pies, który je buraki nie musi być odrobaczany a szczepić można dopiero rocznego malucha, bo wcześniej jest zbyt słaby. Dla wszystkich tych, którzy planują założenie hodowli lub zakup szczenięcia a chcieliby poznać podstawowe zasady profilaktyki chorób, pozwoliłam sobie zebrać i spisać z różnych źródeł trochę niezbędnych informacji na ten temat.
Opieka nad szczeniętami zaczyna się zanim jeszcze zostaną one poczęte a zdrowie maluchów zależy w dużej mierze od kondycji przyszłej mamy. Suczki, które maja zostać matkami powinny zostać odrobaczone na około 3 tygodnie przed planowanym kryciem. Następnie tydzień po odrobaczaniu należy wykonać szczepienie przeciwko chorobom zakaźnym, które pozwoli przekazać odpowiednią odporność szczeniętom. Suki regularnie szczepionej nie doszczepiamy przed kryciem z wyjątkiem sytuacji, gdy w tym czasie przypada kolejny termin szczepienia.

Odrobaczanie
Niektórzy lekarze weterynarii zalecają dodatkowo odrobaczenie suczki w drugiej połowie ciąży preparatami przeznaczonymi dla suk ciężarnych (np. Stronghold lub Vetminth) Są to środki, które poprzez pępowinę zostają także „podane” szczeniakom. Spotkałam się jednak z opiniami, że podawanie szczennej suczce jakichkolwiek preparatów odrobaczających może być niebezpieczne i jest zbędne, jeśli wykonywane było odrobaczenie przed kryciem.
Niezależnie od tego czy zdecydujemy się je wykonać czy nie, koniecznie odrobaczamy nowo narodzone maluchy. Pierwsze odrobaczenie przeprowadzamy w trzecim tygodniu życia maluchów i powtarzamy systematycznie, co 10 – 14 dni do momentu, gdy po przedostatnim odrobaczaniu nie znaleźliśmy ani jednego pasożyta, wtedy powtarzamy jeszcze jedno odrobaczenie. Jeśli pasożyty występują stale, nawet pojedyncze, to szczenię odrobaczamy nawet do 6 miesiąca życia, co 2 tygodnie. Spotkałam się także z zaleceniami, aby profilaktycznie szczenięta do ukończenia 1 roku odrobaczać, co około 6 tygodni.
Na początku podajemy preparaty przeznaczone dla szczeniąt np.: zawiesinę Drontal Plus Junior lub pastę Vetminth Virbac. Przy kolejnych etapach, gdy szczenię je już samodzielnie możemy zastosować preparaty w tabletkach, takie same jak te przeznaczone dla psów dorosłych. Każdorazowo w tym czasie ponownie odrobaczenie przechodzi także matka, co zapobiega wtórnemu zarobaczeniu przez mleko (Drontal Plus, Pratel, Aniprazol, Flubenol).
Ważne jest, aby odrobaczanie zakończyć na kilka dni przed pierwszym szczepieniem maluchów.
U dorosłych psów odrobaczanie powtarza się 1-2 razy w roku chyba, że przebywają one w bardzo zanieczyszczonym środowisku i są stale narażone na nowe infekcje pasożytnicze, w takim przypadku odrobaczenie powtarzamy, co około 3 – 4 miesiące lub, jeśli zauważymy u psa objawy wskazujące na obecność pasożytów. Za każdym razem preparat podajemy 2 lub 3 krotnie w odstępie ok. tygodnia.
Stale także powinniśmy chronić nasze psy przed pchłami i kleszczami, które mogą być nosicielami wielu niebezpiecznych dla zdrowia i życia naszych pupili chorób i pasożytów. Dostępne na Polskim rynku preparaty to np.: Frontline, Expot i Advantix. Z reguły zabezpieczają one psy przed pchłami przez okres ok. 60 dni i przed kleszczami ok. 30 dni. Dla psów długowłosych najlepiej stosować preparaty w wersji spot-on i w podwójnej dawce. Zarówno na Export jak i na Advantix umieszczona jest informacja, że środek nie ma działania teratogennego, spotkałam się jednak z zaleceniem, aby mimo wszystko unikać ich stosowania u suk ciężarnych i karmiących, zwłaszcza we wczesnym okresie życia szczeniąt, oraz u szczeniąt przed ukończeniem 8 tygodnia życia, oczywiście jeśli nie występuje bezwzględna konieczność ich zastosowania.

Szczepienia
Szczepienia ochronne mają na celu wytworzenie przez organizm przeciwciał odpornościowych, które w przypadku zetknięcia się psa z wirusem niszczą lub osłabiają jego działanie i utrudniają wniknięcie do komórki. Szczenięta rodzą się z odpornością wrodzoną "z łona matki". (Oczywiście pod warunkiem, że sama matka posiada aktualne szczepienia a szczenię jest karmione naturalnie) Jest to tzw. odporność bierna, która stopniowo maleje i w wieku ok. 4 miesięcy zanika. W tym też okresie poziom przeciwciał matczynych jest już niski i nie zabezpiecza szczenięcia przed zachorowaniem.
U szczeniąt powinniśmy stosować szczepionki, w których nazwie znajduje się określenie: puppy, first doze lub forte, ponieważ posiadają one wysoką koncentrację wirusów i możemy mieć dużą pewność, że szczepienie było skuteczne.
Zwyczajowo pierwsze szczepienia wykonujemy po ukończeniu 6 tygodnia życia szczeniąt, co wynika głównie z chęci zabezpieczenia zdrowia szczeniąt, jeszcze przed ich sprzedażą. Jest to też najwcześniejszy możliwy termin, ponieważ stosowanie szczepionki w okresie, gdy szczenię ma dużą odporność wrodzoną tylko mija się z celem, ponieważ szczepionka wprowadzona w okresie dużej odporności biernej nie wytwarza odporności czynnej. Zostaje ona niszczona przez przeciwciała przekazane przez matkę i jednocześnie te przeciwciała zużywają się, powodując obniżenie odporności szczenięcia. Ponadto rozwój układów odpowiedzialnych za wytwarzanie własnych przeciwciał nie jest jeszcze zakończony i szczenięta nie są jeszcze w stanie budować samodzielnie swojej odporności. Najlepiej jest wykonać pierwsze szczepienia pomiędzy 6 -8 tygodniem po urodzeniu, czyli w okresie, gdy odporność bierna obniża się, co pozwala na wytworzenie przez organizm szczenięcia możliwie dużo przeciwciał, ale nie tak mała, aby szczenię całkowicie pozbawione było ochrony.
W pierwszej kolejności szczepimy tylko nosówkę i parwowirozę. W tym wieku szczenię jest za słabe by wytworzyć przeciwciała na większą ilość chorób, tym bardziej, że ma jeszcze wysoki poziom matczynych przeciwciał. Jest to takie szczepienie „ na wszelki wypadek”, gdyby z jakiegoś nieznanego powodu piesek nie został uodporniony przez matkę w odpowiednim poziomie. Szczepienie daje jeszcze bardzo słabą odporność nabytą.
Drugie szczepienie należy wykonać między 9-10 tygodniem życia i to szczepienie powinno być powtórzone po 3-4 tygodniach od drugiego szczepienia. Jest to ważne, bo w drugim szczepieniu podajemy już szczepionki wieloważne, uodporniające na wiele chorób np. nosówka, parwowiroza, koronawiroza, leptospiroza, zapalenie wątroby, kaszel kennelowy itd. Niektóre z nich, np.: leptospiroza i koronawiroza wymagają doszczepienia po 3-4 tygodniach od pierwszego zaszczepienia na te choroby. Dopiero wtedy uzyskuje się dłuższą i większą odporność na nie.
Ostatnie, trzecie szczepienie szczenięcia powinno być wykonane nie wcześniej niż w wieku 12-13 tygodni, gdy poziom przeciwciał matczynych jest już na tyle niski, że pozwala na uzyskanie odporności nabytej, czyli czynnej chroniącej dość skutecznie przed chorobami zakaźnymi. Pełną odporność nabywa szczenię po około 2 tygodniach po ostatnim szczepieniu, choć przyjmuje się, że drugie szczepienie i 14 dniowa kwarantanna po nim już dość dobrze zabezpieczają przed zachorowaniem. Po trzecim szczepieniu kwarantanna nie jest więc bezwzględnie konieczna, ale nie zaszkodzi trochę ograniczyć kontakty z innymi, zwłaszcza nieznanymi psami.
W okresie kwarantanny maluchy przyswajają szczepionkę i wytwarzają przeciwciała. Dopiero po tym okresie mogą bezpiecznie spotykać się z innymi zwierzętami. Aż do tego momentu dobrze jest myć łapki suni po każdym spacerze, oraz tak zabezpieczyć nasze obuwie, aby szczenięta nie miały do niego dostępu. W ten sposób ograniczamy możliwość przyniesienia zarazków z dworu. Należy także pamiętać, że przez kilka pierwszych dni po szczepieniu szczenięta są osłabione, bardziej narażone na zachorowanie, mogą być osowiałe. Należy im wtedy zapewnić ciepło i spokój i w żadnym wypadku nie narażać na dodatkowe stresy.
Obowiązkowe szczepienie przeciwko wściekliźnie przeprowadza się do 4 miesiąca życia szczenięcia a pełna odporność zostaje wytworzona po około 3 tygodniach od zaszczepienia. Jest to jedyne szczepienie, przed i po którym malucha nie obowiązuje kwarantanna, pod warunkiem, że na terenie gdzie mieszkamy nie wystąpiły przypadki zachorowania na wściekliznę. Od tego roku nie jest konieczne coroczne szczepienie na wściekliznę, ale o tym decyduje lekarz, który je wykonuje i wpisuje do książeczki zdrowia termin następnego szczepienia.
Inne szczepienie w Polsce nie są w ogóle wymagane, ale we własnym interesie powinniśmy pamiętać o regularnym, corocznym doszczepieniu naszego psa. U psów odporność na choroby spada z wiekiem i u psów starych jest ona mniejsza niż u młodych. Należy pamiętać, że szczepienie nie gwarantuje w 100 % odporności. Zmniejsza tylko ryzyko zachorowania po kontakcie z chorobami zakaźnymi i w razie zachorowania łagodzi przebieg choroby, skraca czas jej trwania i ułatwia leczenie. Daje też znacznie większą szansę wyleczenia.
Należy pamiętać o zachowaniu min. 2-tygodniowego odstępu pomiędzy szczepieniami profilaktycznymi a wścieklizną, choć obecnie lekarze dopuszczają szczepienie równoczesne, można je jednak wykonać tylko u psów zupełnie zdrowych i w doskonałej kondycji, u innych lepiej rozłożyć to w czasie. Co prawda pojawiły się już na Polskim rynku szczepionki „kombinowane” i wścieklizna szczepiona jest równocześnie np. z nosówką, trzeba się jednak upewnić, czy taka szczepionka jest oficjalnie zarejestrowana w Polsce i może być uznana jako szczepionka przeciwko wściekliźnie, która jako jedyna jest szczepieniem obowiązkowym, inaczej nasz pies może zostać uznany za nieszczepionego na wściekliznę.
Kalendarz szczepień nie jest oczywiście „sztywny” i może ulec zmianie w zależności od okoliczności. Przede wszystkim powinniśmy pamiętać, że szczepione powinny być tylko szczenięta zdrowe i odrobaczone. Nie należy także szczepić zwierząt dopiero kupionych, bądź tuz przed planowaną sprzedażą, gdyż stres związany ze zmianą otoczenia wpływa ujemnie na ogólną kondycję maluchów.

Poniżej przykładowy program szczepień

Choroba (w nawiasach podane są oznaczenia literowe stosowane na szczepionkach) Pierwsze szczepienie Drugie szczepienie Trzecie szczepienie Dawki przypominające

Nosówka (D,C,F),
Parwowiroza (P)

6 – 8 tydzień 9 – 10 tydzień 12 – 13 tydzień raz w roku

Choroba Rubartha
in. wirusowe zapalenie wątroby (H),

9 – 10 tydzień 12 – 13 tydzień raz w roku

Leptospiroza (L)

9 – 10 tydzień 12 – 13 tydzień raz w roku

Parainfluenza
in. kaszel kenelowy (PI2,Bb)

9 – 10 tydzień 12 – 13 tydzień raz w roku

Koronowiroza (Cv, K)

9 – 10 tydzień 12 – 13 tydzień raz w roku

Wścieklizna (R)

do 4 miesiąca raz w roku

Opracowanie: Joanna Kapkowska
Konsultacja: dr Krystyna Szulc